ارتودنسی متحرک یک روش درمانی رایج برای اصلاح مشکلات دندان و فک بوده که در آن از یک دستگاه متحرک برای اصلاح و جابجایی موقعیت دندان ها و فک استفاده می شود. برخلاف ارتودنسی ثابت که از سیم های فلزی برای حرکت دادن دندان ها استفاده می کند، در این روش ارتودنسی دندان دستگاه هایی به شکل پلاک به طور موقت و قابل جابجایی در دهان قرار می گیرند. این دستگاه ها به فرد این امکان را می دهند که به راحتی آن ها را برداشته و مجدد در دهان خود قرار دهد؛ در نتیجه استفاده کردن یا تمیز کردن آن راحت تر خواهد بود.
موارد کاربرد ارتودنسی متحرک
ارتودنسی قابل جابجایی یا متحرک به طور معمول برای اصلاح مشکلات دندانی و فکی خفیف تر و ملایم تر استفاده می شود. این درمان به طور ویژه برای کودکان و نوجوانان که در سن رشد قرار دارند، موثر خواهد بود. برخی از مشکلات دندان و فک که با کمک ارتودنسی نوع متحرک قابل درمان هستند را در ادامه عنوان می کنیم.
– دندان های کج یا نامرتب: ارتودنسی متحرک برای اصلاح موقعیت دندان های کج یا نامرتب مفید خواهد بود.
– فاصله زیاد بین دندان ها: اگر دندان های یک فرد با فاصله زیاد از هم قرار گرفته باشند، ارتودنسی متحرک می تواند این فاصله ها را بسته و دندان ها را به یکدیگر نزدیک کند.
– دندان های شلوغ یا تراکم دندان ها: در مواردی ممکن است دندان ها به خاطر کمبود فضا در فک، بیش از حد فشرده شوند. در چنین موقعیتی ارتودنسی متحرک می تواند کمک کند تا فضای مناسبی برای دندان ایجاد شود و هر یک از دندان ها در جایگاه صحیح خود قرار بگیرند.
– اختلالات فکی: در مواردی که فک پایین جلوتر از فک بالا قرار گرفته یا فک بالا و پایین به طور کامل به یکدیگر نمی رسند، ارتودنسی متحرک می تواند کمک کننده باشد.
– بیرون زدگی دندان های جلو: وقتی دندان های جلویی به سمت بیرون رشد کرده باشند، این نوع ارتودنسی می تواند به تدریج دندان ها را به موقعیت مناسب خود هدایت کند.
انواع ارتودنسی متحرک
ارتودنسی قابل جابجایی به طور کلی سه دسته اصلی دارد که هر کدام بسته به نیاز بیمار و نوع مشکل دندانی و فکی تجویز می شوند. انواع ارتودنسی متحرک شامل ارتودنسی متحرک تک فک، ارتودنسی متحرک دو فک و ارتودنسی متحرک همراه با وسایل جانبی می شوند. در ادامه درباره هر یک از این انواع اطلاعات کاملی در اختیار شما قرار می دهیم.
– ارتودنسی متحرک تک فک: این نوع ارتودنسی قابل جابجایی همانطور که از نام آن پیداست، برای اصلاح مشکلات دندانی یا فکی در یک فک استفاده می شود. این نوع درمان برای افرادی که تنها یک فک شان دچار مشکل بوده مناسب خواهد بود. به طور معمول دستگاه ارتودنسی قابل جابجایی به صورت پلاک پلاستیکی طراحی می شوند که قابلیت خارج کردن و نصب مجدد راحت را برای بیمار فراهم می کنند. از این نوع ارتودنسی برای برطرف کردن مشکلاتی مثل دندان های کج، فاصله بین دندان ها یا اختلالات فکی خفیف مناسب موثر خواهد بود.
– ارتودنسی متحرک دو فک: در برخی موارد مشکلات دندان و فک به گونه ای است که نیاز به اصلاح هر دو فک وجود دارد. در این شرایط، می توانید از ارتودنسی متحرک دو فک استفاده کنید. دستگاه ارتودنسی دو فک به طور معمول پیچیده تر از نوع تک فک آن بوده و شامل دو بخش مجزا برای هر فک می شود. هدف این دستگاه اصلاح موقعیت دندان ها در هر دو فک بوده و روند درمان ارتودنسی فک بالا و ارتودنسی فک پایین به طور همزمان آغاز می شود. درمان دو فک با ارتودنسی متحرک به منظور اصلاح فک پایین جلوتر از فک بالا یا برخورد غیرطبیعی دندان های بالا و پایین تجویز می شود.
– ارتودنسی متحرک با وسایل جانبی: گاهی اوقات برای اصلاح مشکلات پیچیده تر یا مشکلات خاص فکی، لازم است ارتودنسی متحرک همراه با وسایل جانبی تجویز شود. این وسایل جانبی شامل اسپیس هولدرها (برای نگهداری فضای مناسب بین دندان ها)، اکسپندرها (برای گسترش عرض فک) و تقویت کننده ها (برای کمک به اصلاح موقعیت دندان و فک) می شوند. استفاده از این وسایل جانبی کمک می کند تا به خصوص در مواردی که مشکلات دندان و فک پیچیده تر هستند، نتایج بهتری از روند درمان حاصل شود. این نوع ارتودنسی برای کودکان و نوجوانانی که در حال رشد هستند نیز استفاده شده و موثر واقع شود.
زمان مناسب استفاده از ارتودنسی متحرک
همانطور که گفتیم ارتودنسی متحرک برای مشکلات دندانی و فکی خفیف و متوسط استفاده شده و بهترین زمان استفاده از آن، زمانی است که دندان ها و فک ها در حال رشد کردن هستند. به صورت کلی این نوع ارتودنسی برای کودکان و نوجوانان بین 6 تا 12 سال موثرتر عمل می کند. در این سنین اصلاح مشکلات دندان و فک به راحتی انجام می شوند؛ چرا که در این دوران استخوان ها و بافت های دهانی هنوز انعطاف پذیر هستند.
ارتودنسی متحرک قادر است مشکلات دندانی خفیف مثل کج بودن دندان ها، فاصله های زیاد بین دندان ها، دندان های متراکم و مشکلات فکی خفیف را درمان کند. علاوه بر این، این نوع ارتودنسی می تواند به منظور رشد صحیح فک و پیشگیری از بروز مشکلات دندانی در آینده نیز استفاده شود. بنابراین بهترین سن انجام ارتودنسی به روش متحرک، سنی است که مشکلات دندانی و دهانی در مرحله ابتدایی خود هستند. استفاده از این نوع ارتودنسی در سنین پایین از بروز مشکلات پیچیده تر در آینده جلوگیری کرده و به فرد کمک می کند تا دندان هایی مرتب و فکی سالم داشته باشند.
نحوه استفاده از ارتودنسی متحرک
نحوه استفاده ارتودنسی متحرک به آموزش دقیق و مراقبت های خاص نیاز دارد تا بیمار بتواند بیشترین نتیجه را از درمان دریافت کند. هنگام نصب دستگاه ارتودنسی در دهان باید توجه داشته باشید که به طور صحیح در جای خود قرار بگیرد. پلاک متحرک به طور دقیق روی دندان ها قرار گرفته و باید محکم باشد تا بتواند فشار لازم برای حرکت دندان ها را ایجاد کند. هنگام قرار دادن این ارتودنسی داخل دهان، بیمار باید آن را با دقت از طرفین یا از جلو در دهان خود قرار دهد و از فشار دادن آن به طور یکباره داخل دهان جلوگیری کند. در صورتی که بیمار هنگام قرار دادن ارتودنسی داخل دهان دچار مشکل شود، لازم است با متخصص ارتودنسی مشورت کند تا راهنمایی هایی لازم در اختیار او قرار بگیرد.
نکات بهداشتی و نحوه نگهداری از ارتودنسی متحرک
یکی از دلایل مهمی که باعث می شود مراجعه کنندگان ارتودنسی متحرک را به ارتودنسی ثابت ترجیح دهند، همین سهولت در تمیز کردن پلاک های ارتودنسی است. در واقع بیماری که تحت درمان ارتودنسی نامرئی باشد، به راحتی نسبت به تمیز کردن دندان ها و پلاک های خود اقدام می کند. این در حالی است که مراجعه کنندگان با ارتودنسی ثابت فلزی، باید وقت بیشتری برای تمیز کردن سیم های ارتودنسی و دندان های خود که پشت سیم قرار گرفته اند، بگذارند. در ادامه نکات بهداشتی و نحوه نگهداری از ارتودنسی متحرک را به طور کامل توضیح می دهیم.
– پلاک های ارتودنسی را به طور مرتب تمیز کنید: تمیز کردن پلاک ارتودنسی قابل جابجایی باید به یک عادت دائمی برای شما تبدیل شود. لازم است روزانه حداقل دو بار این پلاک ها را تمیز کنید. شما می توانید زمانی که بعد از خوردن غذا مسواک می زنید، نسبت به تمیز کردن پلاک نیز اقدام کنید.
– هر وقت پلاک خود را در آوردید آن را بشویید: به محض اینکه پلاک را از دهان خود بیرون آوردید بهتر است آن را با آب تمیز شستشو دهید. توجه داشته باشید که هیچ موقع قبل از شستشوی پلاک، دوباره آن را روی دندان خود قرار ندهید. در این صورت باکتری های موجود در بزاق دهان شما روی پلاک باقی مانده و گذاشتن دوباره آن بدون آبکشی، می تواند احتمال ایجاد جرم پشت دندان را بیشتر کند.
پلاک ارتودنسی را داخل کاسه یا لیوان آب تمیز بگذارید: زمانی که پلاک ارتودنسی متحرک داخل دهان شما قرار ندارد، حتی اگر بسیار کوتاه باشد، باز هم نقش مهمی در سلامت این نوع ارتودنسی می گذارد. در این مدت شما باید بعد از شستشوی پلاک ها، آن ها را داخل یک لیوان یا کاسه کوچک حاوی آب تمیز قرار دهید.
– از تمیز کننده اولتراسونیک استفاده کنید: مطالعات نشان داده اند که بهترین راه برای تمیز کردن دستگاه ارتودنسی متحرک، استفاده کردن از تمیز کننده اولتراسونیک است. این دستگاه در بسیاری از فروشگاه های لوازم خانگی موجود بوده و به فروش می رسد. با استفاده از دستگاه تمیز کننده اولتراسونیک می توانید تمام شکاف های کوچکی که مسواک به آن دسترسی ندارد را تمیز کنید.
چالش های درمان با ارتودنسی متحرک
درمان مشکلات دندان و فک با ارتودنسی متحرک، مشکلات و چالش هایی را نیز به دنبال دارد. یکی از نکات مهمی که در این نوع درمان باید رعایت شود، نیاز به همکاری تعهد بیمار در استفاده مداوم از ارتودنسی متحرک است. بسیاری از افراد مدت زمان کمی در روز ارتودنسی متحرک را داخل دهان خود قرار می دهند و به این ترتیب، روند درمان خود را با چالش مواجه می کنند.
یکی دیگر از چالش هایی که پلاک متحرک ممکن است به دنبال داشته باشد، این است که در ابتدای درمان ممکن است احساس ناراحتی یا تکلم نامناسب برای بیمار به وجود آید. در چنین موقعیتی بیمار باید نسبت به اینکه پلاک را طبق دستور پزشک خود استفاده کند تشویق شود و بداند تنها در صورتی که طبق این روال پیش برود، احساس ناراحتی او از بین خواهد رفت.
از دیگر چالش های ارتودنسی قابل جابجایی می توان به ترشح بیش از حد بزاق و احساس ناراحتی عمومی در دهان اشاره کرد که البته هر دو این عارضه ها موقت بوده و خیلی زود و با عادت کردن بیمار به پلاک های متحرک از بین خواهد رفت. همچنین توجه داشته باشید که در صورت نگهداری نادرست از پلاک متحرک، امکان گم شدن یا شکستن آن نیز وجود خواهد داشت.