حساسیت دندانها به تغییرات دمایی چه هنگام نوشیدن یک لیوان آب سرد باشد، چه خوردن یک فنجان قهوه داغ—از مشکلات شایع دندانپزشکی است که میتواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. این مشکل معمولاً بهصورت درد یا تیرکشیدن کوتاهمدت و تیز در پاسخ به محرکهای حرارتی بروز میکند.
دندان چرا به دما حساس میشود؟
ساختار دندان از چند لایه تشکیل شده است:
- مینا: لایه سخت و بیرونی دندان که از آن در برابر عوامل خارجی محافظت میکند.
- عاج: لایه میانی که حاوی لولههای میکروسکوپی (توبولهای عاجی) است.
- پالپ دندان: بخش مرکزی که شامل عصبها و رگهای خونی است.
زمانی که مینای دندان آسیب ببیند یا لثه تحلیل رود و عاج نمایان شود، محرکهای حرارتی بهسرعت از طریق توبولها به عصب منتقل میشوند و ایجاد درد میکنند.
مهمترین دلایل حساسیت دندانها به تغییرات دمایی
تحلیل لثه
با عقبرفتن لثه، ریشه دندان که فاقد لایه محافظ میناست، در معرض مستقیم قرار میگیرد. این وضعیت معمولاً در اثر بیماریهای لثه یا مسواکزدن نادرست ایجاد میشود.
پوسیدگی دندان
حفرههای ایجادشده در مینا باعث میشوند عاج دندان سریعتر در معرض محرکهای خارجی قرار گیرد.
شکستگی یا ترکهای مویی دندان
ترکهای ریز که گاهی با چشم دیده نمیشوند، میتوانند مسیر انتقال حرارت به عصب را کوتاه کنند.
سایش مینای دندان
استفاده بیشازحد از مسواکهای زبر یا خمیردندانهای ساینده، و حتی دندانقروچه، موجب فرسایش مینا و نمایانشدن عاج میشود.
درمانهای دندانپزشکی اخیر
ترمیمها، بلیچینگ یا حتی درمانهای عمیق لثه میتوانند بهطور موقت حساسیت ایجاد کنند.
قرار گرفتن ریشه در معرض محیط دهان
این حالت بهخصوص پس از درمانهای جراحی لثه یا ایمپلنت، در صورتیکه مراقبتهای بعد از عمل بهدرستی انجام نشود، بیشتر دیده میشود.
چگونه حساسیت دندان تشخیص داده میشود؟
دندانپزشک پس از معاینه بالینی، معمولاً از ابزارهایی برای تست واکنش دندان به سرما یا گرما استفاده میکند. در برخی موارد، عکسبرداری با اشعه ایکس (رادیوگرافی) برای بررسی پوسیدگی یا تحلیل استخوان لازم است.
راهکارهای درمان حساسیت دندانها
درمان خانگی و مراقبتی
- استفاده از خمیردندان ضدحساسیت حاوی نیترات پتاسیم یا استرانسیوم کلراید
- مسواکزدن با برس نرم و حرکات ملایم
- اجتناب از خوردن مواد بیشازحد اسیدی (نوشابه، آبلیمو، ترشی)
درمانهای دندانپزشکی
- فلورایدتراپی برای تقویت مینای دندان و کاهش انتقال محرکها
- باندینگ یا پوشش رزینی برای بخشهای آسیبدیده عاج
- پیوند لثه در موارد تحلیل شدید برای پوشاندن ریشه نمایانشده
- درمان ریشه (عصبکشی) در موارد حساسیت شدید و غیرقابلکنترل
نقش ایمپلنت دندان در حساسیت
اگرچه ایمپلنت بهخودیخود حساسیت عصبی مانند دندان طبیعی ایجاد نمیکند (چون فاقد عصب است)، اما بافتهای اطراف آن، شامل لثه و استخوان، میتوانند دچار تحریک شوند. رعایت نکات مراقبتی میتواند از بروز حساسیت بعد از ایمپلنت پیشگیری کند. آشنایی با روشهای [جلوگیری از حساسیت بعد از ایمپلنت دندان] میتواند به بیماران کمک کند تا راحتتر با این درمان سازگار شوند.
نکات پیشگیری از حساسیت دندان به تغییرات دمایی
- حفظ بهداشت دهان با مسواک نرم و نخدندان روزانه
- استفاده منظم از دهانشویههای حاوی فلوراید
- مراجعه دورهای به دندانپزشک برای جرمگیری و بررسی سلامت لثهها
- پرهیز از باز کردن بطری یا شکستن مواد سخت با دندان
- کاهش مصرف خوراکیهای بسیار سرد یا داغ بهصورت متوالی
چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟
- درد شدید یا طولانیمدت
- حساسیت همراه با خونریزی لثه یا تورم
- تغییر رنگ یا لکه روی دندان
- حساسیت مداوم بعد از درمانهای دندانپزشکی
جمعبندی
حساسیت دندانها به تغییرات دمایی میتواند ناشی از آسیب مینا، تحلیل لثه، پوسیدگی یا ترکهای دندان باشد. با رعایت بهداشت مناسب، استفاده از خمیردندان ضدحساسیت و مراجعه منظم به دندانپزشک، میتوان این مشکل را کنترل یا از بروز آن پیشگیری کرد. همچنین، در درمانهایی مانند ایمپلنت، رعایت نکات مراقبتی و آشنایی با راهکارهای [جلوگیری از حساسیت بعد از ایمپلنت دندان] نقش مهمی در حفظ سلامت و راحتی بیمار دارد.
