پر کردن دندان یکی از روش‌های رایج برای درمان پوسیدگی یا ترمیم شکستگی دندان است. انواع مواد پر کردن دندان مختلفی از مواد برای پر کردن دندان استفاده می‌شوند؛ از جمله آمالگام، کامپوزیت، سرامیک، گلاس آینومر و حتی طلا. هر یک از این واد ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب مناسبت‌ترین ماده به عواملی مثل محل دندان، میزان پوسیدگی و بودجه بیمار و توصیه دندانپزشک بستگی دارد.
پرکننده دندان آمالگام
آمالگام یک ماده پرکننده قدیمی و بادام است که از ترکیب فلزاتی مثل نقره، قلع، مس و جیوه ساخته می‌شود و معمولا برای دندان‌های عقبی که فشار زیادی هنگام جویدن به آنها وارد می‌شود استفاده می‌شود.
مزایای آمالگام:
- دوام بالا – ماندگاری ۱۰ تا ۱۵ سال یا حتی بیشتر
- استحکام زیاد – مقاومت در برابر فشار ناشی از جویدن
- هزینه مقرون‌به‌صرفه – هزینه کمتر نسبت به سایر مواد پرکننده
- عدم نیاز به خشک کردن کامل محیط – در محیط‌های مرطوب نیز به خوبی عمل می‌کند.
معایب آمالگام:
- ظاهر غیرطبیعی – رنگ فلزی آن باعث می‌شود برای دندان‌های جلویی نامناسب باشد
- احتمال انبساط و انقباض – ممکن است منجر به ترک خوردن دندان شود
- نگرانی‌های زیست‌محیطی و سلامت – وجود جیوه در ترکیب آمالگام برخی نگرانی‌ها را ایجاد کرده است.
- نیاز به حذف بافت سالم دندان – برای قرارگیری آمالگام نیاز به تراشیدن مقدار بیشتری از دندان است.
در نتیجه کاربرد مناسب آمالگام در دندان‌های عقبی است که تحت فشار جویدن قرار دارند.
پرکننده دندان کامپوزیت
کامپوزیت از رزین و ذرات شیشه‌ای ریز تشکیل شده است. این ماده به صورت خمیری وارد حفره دندان می‌شود و با نور مخصوص سفت می‌شود. در ادامه به مزایا و معایب کامپوزیت دندان می‌پردازیم:
مزایای کامپوزیت
- ظاهر طییعی – رنگ آن شبیه به دندان طبیعی است.
- چسبندگی به ساختار دندان – به دندان متصل می‌شود و باعث استحکام بیشتر آن می‌شود.
- حفظ بیشتر بافت سالم دندان – روشی کم‌تهاجمی است و نیازی به تراشیدن زیاد دندان نیست.
معایب کامپوزیت
- دوام کمتری از آمالگام دارد – معمولا بین ۵ تا ۷ سال
- حساسیت به رطوبت در هنگام نصب – نیاز به محیط خشک برای نصب صحیح دارد
- هزینه بالاتر – گرانتر از آمالگام است
- احتمال لکه‌دار شدن – ممکن است به مرور زمان تغییر رنگ دهد؛ البته مهم است که تغییر رنگ کامپوزیت دندان و راه‌های پیشگیری از آن را بشناسید.
کاربرد مناسب کامپوزیت دندان در دندان‌های جلویی یا بخش‌های از دندان است که در معرض دید هستند.
پرکننده دندان طلا
پرکننده طلا از آلیاژ طلا و فلزات دیگر ساخته می‌شود و به دلیل دوام و استحکام بالا، برای دندان‌های عقبی مناسب است.
مزایای پرکننده طلا:
- دوام بسیار بالا – ممکن است بیش از ۲۰ سال دوام داشته باشد.
- مقاومت عالی در برابر فشار – بخصوص برای دندان‌های عقبی مناسب است.
- سازگاری بیولوژیکی – واکنش آلرژیک در آن بسیار نادر است.
معایب پرکننده طلا:
- هزینه بسیار بالا – گران‌ترین ماده پرکننده است.
- ظاهر غیرطبیعی – رنگ طلای ممکن است برای برخی افراد ناخوشایند باشد.
- زمان‌بر بودن درمان – ممکن است نیاز به چندین جلسه درمان داشته باشد.
پرکننده دندان سرامیک
پرکننده سرامیکی معمولا از پرسلن ساخته می‌شود و از نظر ظاهری بسیار شبیه به دندان است.
مزایای پرکننده سرامیکی:
- ظاهر بسیار طبیعی – تقریبا غیرقابل‌تشخیص از دندان طبیعی
- مقاومت در برابر لکه‌دار شدن – تغییر رنگ نمی‌دهد
- دوام مناسب – می‌تواند بیش از ۱۰ سال دوام داشته باشد
معایب پرکننده سرامیکی:
- هزینه بالا – تقریبا به اندازه‌ی طلا گران است
- شکنندگی – ممکن است در برابر فشارهای زیاد بشکند
- نیاز به جلسات بیشتر – آماده‌سازی و نصب آن ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشد
کاربرد مناسب آن در دندان‌های جلویی ودندان‌هاییست که در معرض دید هستند.
پرکننده دندان گلاس آینومر
گلاس آینومر از ترکیب شیشه و اسید اکریلیک ساخته می‌شود و بیشتر برای دندان‌های شیری یا به عنوان پرکننده موقت استفاده می‌شود.
مزایای گلاس آینومر:
- آزادسازی فلوراید – که به پیشگیری از پوسیدگی بیشتر کمک می‌کند
- چسبندگی خوب به دندان – به ساختار دندان متصل می‌شود
- مقرون‌به‌صرفه – هزینه کمتری دارد
معایب گلاس آینومر:
- دوام کم – معمولا ۵ سال یا کمتر دوام دارد
- ظاهر کمتر جذاب – به اندازه کامپوزیت طبیعی به نظر نمی‌رسد
- حساس به فشار بالا – برای دندان‌های عقبی مناسب نیست
نحوه انتخاب ماده مناسب برای پر کردن دندان
این که کدام یک از مواد پر کردن دندان را انتخاب کنید به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
- محل دندان – دندان‌های جلویی نیاز به مواد زیبا و طبیعی مانند کامپوزیت دارند.
- فشار جویدن – دندان‌های عقبی به مواد بادوام مانند آمالگام یا طلا نیاز دارند.
- بودجه – مثلا آمالگام ارزان‌تر و طلا گرانتر است.
- حساسیت‌های فردی – برخی افراد به فلزات حساسیت دارند.
بهترین انتخاب برای پر کردن دندان با مشاوره دندانپزشک و توجه به شرایط دهان و دندان بیمار انجام می‌شود.
دوام و ماندگاری مواد پرکننده در شرایط مختلف دهان
تاثیر بهداشت دهان و دندان بر ماندگاری مواد پرکننده را دست‌کم نگیرید. حتی بادوام‌ترین مواد پرکننده مثل آمالگام یا طلا نیز در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، ماندگاری کمی دارند. مصرف مرتب نخ دندان و دهانشویه به جلوگیری از پوسیدگی مجدد کمک می‌کند .
مورد بعد عادات غذاییست. مواد سخت مثل آجیل یا یخ می‌توانند به مواد پرکننده‌ی شکننده آسیب برسانند. غذاهای اسیدی یا نوشیدنی‌های گازدار می‌توانند در طولانی‌مدت به پرکننده‌ها آسیب بزنند.
حساسیت دندانی پس از پر کردن دندان (انواع مواد پر کردن دندان)
ممکن است پس از پر کردن دندان‌ها حساسیت‌های گوناگونی رخ دهد:
حساسیت به سرما و گرما – پس از پر کردن دندان، برخی افراد دچار حساسیت به غذاها و نوشیدنی‌های سرد یا گرم می‌شوند؛ این حساسیت معمولا موقتی است و بعد از نهایت چند هفته برطرف می‌شود.
حساسیت به فشار و جویدن – برخی مواد مانند کامپوزیت ممکن است در روزهای اول پس از درمان نسبت به فشار حساس باشند و در صورتیکه حساسیت ادامه پیدا کند ممکن است پرکردگی نیاز به ترمیم یا تعویض داشته باشد و در واقع می‌توان این نوع حساسیت را در صورت ادامه‌دار بودن به عنوان یکی از علائم نیاز به تعویض پر کردن دندان دانست.
تفاوت پرکردگی‌های دائمی و موقت
این تفاوت‌ها عبارتند از:
| پرکردگی‌های موقت | پرکردگی‌های دائمی |
| معمولا از مواد نرم‌تر و موقت مانند گلاس آینومر ساخته می‌شوند. | از موادی مانند آمالگام، کامپوزیت، طلا یا سرامیک ساخته می‌شوند. |
| بیشتر برای محافظت موقت از دندان قبل از درمان نهایی استفاده می‌شوند. | برای ماندگاری طولانی‌مدت طراحی شده‌اند. |
| عمر مفید آنها معمولا چند هفته تا چند ماه است. | نیاز به مراقبت و بررسی‌های دوره‌ای دارند. |
حواستان باشد که پرکردگی‌های موقت نباید برای مدت طولانی در دندان باقی بمانند و باید به سرعت با مواد دائمی جایگزین شوند.
