مسواک برقی یا دستی: این که چه نوع مسواکی باید استفاده کنیم و به شکل جزئی‌تر انتخاب بین مسواک برقی یا دستی سال‌هاست که یکی از دغدغه‌های اصلی افراد در هنگام خرید لوازم بهداشت دهان و دندان است. اگرچه هر دو نوع مسواک عملکردی مشابه در پاکسازی پلاک‌های دندانی دارند، اما تفاوت‌هایی که در طراحی، عمرکد و تجربه‌ی استفاده وجود دارد، می‌تواند بر تصمیم‌گیری کاربران تاثیر بگذارد.
در ادامه با مقایسه‌ی علمی و دقیق مزایای مسواک برقی، بررسی معایب مسواک دستی، و ارائه‌ی راهکارهایی برای انتخاب مسواک مناسب، به شما کمک می‌کنیم تا انتخابی آگاهانه و به‌صرفه داشته باشید.
تفاوت‌های ساختاری بین مسواک برقی و مسواک دستی
اولین قدم در تصمیم‌گیری درباره‌ی مسواک برقی یا دستی، درک تفاوت ساختاری آنهاست:
- مسواک دستی – یک ابزار مکانیکی ساده است که حرکت رفت و برگشتی یا دایره‌ای آن کاملا وابسته به حرکت دست کاربر است.
- مسواک برقی – با استفاده از باتری یا شارژر، دارای حرکات لرزشی، نوسانی یا چرخشی اتوماتیک است که در بسیاری موارد دقیق‌تر و سریع‌تر از حرکت دست عمل می‌کند.
درحالیکه مسواک دستی سابقه‌ای طولانی دارد و در دسترس همه است، مسواک برقی گزینه‌ای مدرن‌تر و دارای فناوری‌های پیشرفته‌تر است که بسیاری از افراد آن را ترجیح می‌دهند. البته تفاوت‌های وضعیت شخص نیز بر این انتخاب تاثیرگذار است – مثلا این که فرد درمان‌های دندانپزشکی یا زیبایی (مثل بلیچینگ دندان و …) انجام داده باشد یا نه هم می‌تواند تاثیرگذار باشد.
مزایای مسواک برقی چیست؟
اگر بخواهیم مزایای مسواک برقی را فهرست کنیم، باید بگوییم که این نوع مسواک در بسیاری از موارد از نظر بهداشت، راحتی و کارایی برتری دارد:
- بهبود کیفیت پاکسازی دندانها – مطالعات نشان داده‌اند که مسواک برقی به طور متوسط ۲۱ درصد پلاک بیشتری نسبت به مسواک دستی از بین می‌برد. این به دلیل لرزش‌های بسیار سریع و یکنواخت سری مسواک است که به شکلی دقیق‌تر پلاک‌ها و ذرات مواد غذایی را پاکسازی می‌کند؛ و این کاملا جدای از نحوه درست مسواک زدن یا این که چند بار در روز باید مسواک بزنیم است.
- مناسب برای افرادی با محدودیت حرکتی – افرادی که به آرتروز، پارکینسون یا مشکلات عضلانی دچار هستند، با مسواک برقی می‌توانند بدون نیاز به اعمال فشار و حرکت دست، به راحتی دندانهای خود را تمیز کنند.
- قابلیت تنظیم زمان و فشار – بسیاری از مدل‌های مسواک برقی دارای تایمر داخلی هستند که به کاربر کمک می‌کنند تا ۲ دقیقه مسواک زدن استاندارد را رعایت کنند. برخی مدل‌ها نیز دارای سنسور فشار هستند که از اعمال نیروی زیاد جلوگیری می‌کنند.
- سرگرم‌کننده و انگیزه‌ای برای کودکان – استفاده از مسواک برقی به‌ویژه برای کودکان می‌تواند با طراحی‌های رنگارنگ و صدادار، آنها را به رعایت بهداشت دهان و دندان بیشتر ترغیب کند.
- کاهش آسیب به لثه‌ها – از دیگر مزایای مسواک برقی، طراحی سری‌هایی با الیاف نرم و کنترل فشار است که مانع از آسیب به بافت لثه و خونریزی می‌شود.
معایب مسواک دستی چیست؟
با اینکه مسواک دستی همچنان پرکاربردترین وسیله‌ی بهداشت دهان است، اما برخی از معایب مسواک دستی باعث می‌شود تا نتواند همیشه بهترین انتخاب باشد:
- نیاز به تکنیک صحیح – در صورت ناآگاهی از روش صحیح مسواک زدن، بسیاری از افراد با مسواک دستی، فقط سطح دندانها را تمیز می‌کنند و بین دندانها یا خط لثه پاک نمی‌شود.
- اعمال فشار زیاد – کاربران مسواک دستی گاهی به اشتباه با فشار زیاد مسواک می‌زنند که باعث تحلیل لثه یا ساییدگی مینای دندان می‌شود. این موضوع یکی از مهم‌ترین معایب مسواک دستی است.
- عدم کنترل زمان مسواک زدن – بسیاری از افراد با مسواک دستی، زمان کافی (حداقل ۲ دقیق) را رعایت نمی‌کنند یا به درستی بین دندانها را تمیز نمی‌کنند.
- یکنواخت نبودن تمیزکاری – چون مسواک دستی تماما وابسته به حرکت دست است، در نتیجه تمیزکاری ممکن است در بخش‌هایی از دهان بیشتر یا کمتر باشد و این به مرور باعث پوسیدگی در نقاط خاصی می‌شود؛ چراکه یکی از راه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان تمیز کردن دندان و حصول اطمینان از باقی نماندن باکتری‌های مخرب و … در تمامی بخش‌های دهان و دندان است.
کدام بهتر است؟ مسواک برقی یا دستی؟
پاسخ به این سوال به عوامل مختلفی بستگی دارد:
| ویژگی | مسواک دستی | مسواک برقی |
| قیمت | ارزان‌تر | گران‌تر |
| کارایی | وابسته به مهارت فرد | بالا و یکنواخت |
| مناسب برای کودکان | بله، اما نیاز به آموزش دارد | مدل‌های کودک موثرتر است |
| مناسب برای افراد با ناتوانی | معمولی | بسیار مناسب |
| مراقبت از لثه | در صورت استفاده صحیح موثر است | بهتر، با کنترل فشار |
| عمر مفید | بسته به کیفیت الیاف | تا چند سال با تعویض سری‌ها |
نکاتی مهم برای انتخاب مسواک مناسب
چه از مسواک برقی استفاده کنید و چه دستی، رعایت این نکات برای انتخاب مسواک مناسب ضروریست:
- الیاف نرم برای جلوگیری از آسیب به لثه
- اندازه‌ی سری متناسب با دهان (کوچک‌تر برای دندانهای عقبی)
- دسته‌ی ضدلغزش برای کنترل بهتر
- تاییدیه سازمان‌های معتبر مثل ADA یا FDA
- تعویض مسواک هر ۳ ماه یک بار یا هنگام مشاهده‌ی فرسودگی الیاف
آیا مسواک برقی برای همه مناسب است؟ (مسواک برقی یا دستی)
خیر. برخی شرایط وجود دارد که ممکن است مسواک برقی بهترین انتخاب نباشد:
- افرادی با دندانهای بسیار حساس یا تحلیل لثه پیشرفته – بعضی از مدل‌های برقی لرزش بالایی دارند که ممکن است باعث تحریک بیشتر شود. در این صورت، باید از مدل‌های مخصوص حساسیت استفاده کرد.
- کودکان زیر ۳ سال – بهتر است با نظر دندانپزشک از مسواک برقی استفاده شود و تنها با مدل‌هایی با سری بسیار نرم و کوچک
- افرادی با ایمپلنت، بریج یا ارتودنسی – نیاز به سری‌های خاص دارند و باید مدل مناسب استفاده شود.
قیمت و برندهای معتبر(مسواک برقی یا دستی)
مسواک دستی معمولا بین ۲۰ تا ۱۵۰هزار تومان است، در حالیکه مسواک برقی بسته به برند، شارژی بودن، امکانات جانبی، و سری‌های قابل تعویض از ۸۰۰هزار تومان تا چند میلیون تومان متغیر است. برندهای معتبر جهانی در مسواک برقی شامل Oral-B، Philips Sonicare، Colgate، Panasonic و Xiaomi می‌شوند. در بازار ایران نیز برندهایی مثر سروش، تریزا، دنتال‌تاچ و هیس وایت جزو برندهای پرکاربرد در زمینه مسواک دستی هستند.
جمع‌بندی
هر دو گزینه‌ی مسواک برقی یا دستی مزایا و معایب خاص خود را دارند. با توجه به مزایای مسواک برقی در دقت و کیفیت تمیزکاری، کنترل فشار، مناسب بودن برای کودکان و افراد ناتوان، می‌توان آن را گزینه‌ای حرفه‌ای‌تر دانست. از سوی دیگر، معایب مسواک دستی اغلب به نحوه‌ی استفاده برمی‌گردد و اگر فرد از آن به درستی استفاده کند همچنان می‌تواند نتایج بسیار خوبی داشته باشد. در نهایت انتخاب مسواک مناسب باید بر اساس نیازهای فردی، توصیه‌ی دندانپزشک، سبک زندگی و توان مالی انجام شود.
